روش های جلوگیری از آفتاب سوختگی

در اثر قرار گرفتن مستقیم در برابر نور شدید آفتاب، اشعه فرابنفش موجود در نورخورشید موجب آسیب به پوست می‌گردد. این آسیب اغلب سطحی و گذراست و با بکارگیری انواع کرم‌های موجود، بزودی برطرف می‌گردد اما آسیب‌های عمیق و جدی، خطرناک هستند تا جایی که عواقبی مانند ابتلا به سرطان پوست را به دنبال دارند و باید شدیدا از آن دوری کرد. پس لازم است قبل از ابتلا به آفتاب سوختگی و آسیب‌های جدی به پوست، روشهای جلوگیری از آفتاب سوختگی را بدانیم و بکار بندیم.

جلوگیری از آفتاب سوختگی

برای جلوگیری از آفتاب سوختگی توصیه می‌شود تا حد ممکن در روزهای آفتابی بدنبال یک مکان سایه بگردید و از کرم ضد آفتاب استفاده نمایید. انواع مختلف اسپری و کرم ضد آفتاب با درجات، درصدها و SPF مختلف در بازار موجودند که هریک می‌توانند برای نوع خاصی از پوست مفید باشند. ضمن اینکه در صورت استفاده از محصولات روشن‌کننده پوست توصیه می‌شود که در هنگام قرارگیری در معرض آفتاب از ضدآفتاب استفاده شود در غیر این صورت نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

کرم ضد آفتاب ووکالی یک محصول حاوی آنتی اکسیدان و آبرسان به پوست حاوی ویتامین های A ,C ,E بوده و مناسب انواع تیپ پوستی چرب و خشک می‌باشد و از پوست در مقابل اشعه UVB که معروف به اشعه آفتاب سوختگی است و با قدرت نفوذ خود باعث آفتاب سوختگی و احتمال ابتلا به سرطان پوست خواهد شد، محافظت می‌کند.

قبل از اینکه به بررسی مفصل‌تر روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی بپردازیم، علل مختلف آفتاب سوختگی که مهمترین آن اشعه ماراء بنفش و مضرات آنست را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

علت آفتاب سوختگی چیست

آفتاب سوختگی نوعی آسیب پوستی است که علت آن ناشی از تماس با اشعه‌ فرابنفش (UV) می‌باشد. بر اثر آفتاب سوختگی، پوست داغ، قرمز و دردناک می‌شود. در نتیجه حساس شده و می‌خارد و بعد از چند روز پوسته پوسته شده و نهایتا تا یک هفته بهبود می‌یابد.

اکثر شما تجربه آفتاب سوختگی در هنگام شنا در سواحل دریا در فصل تابستان را داشته‌اید. آنچه که منجر به سوختگی پوست می‌شود تابش مستقیم نور خورشید و اشعه UV است. اشعه UVA معروف به پیرکننده زودرس و ایجاد کننده لک و چین و چروک بوده و با قدرت بالای خود در نفوذ به لایه‌های زیرین پوست به مرور موجب ابتلا به سرطان خواهد شد. بهترین اقدام برای جلوگیری از آفتاب سوختگی این است که از قرار گرفتن در مقابل اشعه فرابنفش به‌ مدت طولانی بپرهیزیم.

اشعه فرابنفش خورشید (UV) مزایا و معایب آن

اشعه فرابنفش خورشید یا UV مخفف ( Ultra Violet) علت اصلی آفتاب سوختگی است و شامل انواع مختلف UVA ،UVB ،UVC می‌باشد. می‌توان گفت کل اشعه UVC و بخش اعظم UVB توسط لایه ازون استراتوسفر جذب می‌شود. در ظهر یک روز آفتابی 95% اشعه خورشید از نوع UVA و 5% از نوع UVB است.

خطر کوتاه مدت اشعه‌ فرابنفش (UV) همان آفتاب سوختگی است و خطرات بلندمدت آن شامل کراتوز اکتینیک خورشیدی، سرطان پوست، مشکلات بینایی مثل آب مروارید، پیری و ظهور چین و چروک در پوست می‌باشد. بهترین راه جلوگیری از آفتاب سوختگی این است که در ساعات اوج گرما در زیر نور مستقیم خورشید نباشید. پوست خود را با لباس‌های مناسب بپوشانید و حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

البته پرتو فرابنفش UV اثرات مفیدی نیز دارد مانند: ساخت ویتامین D، خاصیت گندزدائی و ضدعفونی کننده، اصلاح و درمان مشکلات پوستی مانند پسوریازیس، بهبود خلق و خو و روحیات افراد، کمک به بینائی و خاصیت جهت یابی در برخی حیوانات بخصوص پرندگان وزنبورها. مثلا یکی از کاربردهای آن این است که با استفاده از خاصیت جهت‌یابی این اشعه، از تکنیکی برای جذب حشرات در ساخت حشره کش‌های نوری استفاده می‌شود که در آنها از اشعه UV استفاده شده است.

روش های جلوگیری از آفتاب سوختگی و راههای کنترل آن

آفتاب سوختگی هنگامی رخ می‌دهد که بدن شما بدون محافظ در معرض تابش آفتاب قرار گرفته و اشعه خورشید برای مدت طولانی به پوست بتابد و آسیب ببیند. البته این آسیب درجه‌بندی می‌شود اگر علائم زیادی بجز تغییر رنگ پوست و قرمزی و التهاب سطحی موجود نباشد، زیاد نگران کننده نیست و زود برطرف می‌شود. البته می‌توان اقداماتی برای جلوگیری از آفتاب سوختگی بکار گرفت که در ادامه به آنها می پردازیم.

اگر این التهاب و قرمزی پوست زیاد بوده و سطح پوست داغ، ملتهب و خشک شود و پس از یکی دو روز پوسته پوسته شود، آفتاب سوختگی شدید است و باید درمان شود. در این مقاله قصد داریم به روش های جلوگیری از آفتاب سوختگی بپردازیم تا حتی الامکان از بروز آفتاب سوختگی‌های شدید جلوگیری نماییم ولی اینکه در صورت دچار شدن، راه درمانش چیست را در مقاله‌ای مجزا با عنوان 8 روش درمان خانگی آفتاب سوختگی مفصلا مورد بحث قرار دادیم.

روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی و راه‌های کنترل و پیشگیری از ابتلا به آفتاب سوختگی فراوان است. اگر در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنید و یا برای تفریحات آبی تابستان در ساحل دریا بودید، باید نکات پیشگیرانه در مقابل آفتاب سوختگی را مد نظر داشته باشید. ضمنا باید این نکته را هم اضافه کنیم که در مناطق پوشیده ازبرف، شن، بتن، آب، و همچنین در ارتفاعات نور خورشید بیشتر به پوست شما منعکس می‌شود.

بکارگیری نکاتی که بعد از این در خصوص روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی متذکر می‌شویم برای همه افراد بخصوص کودکان و آنهایی که پوست روشنی دارند ضرورت دارد.

– در معرض نور مستقیم خورشید نباشید

تا جایی که امکان دارد سعی کنید در ساعاتی که تابش نور خورشيد بسیار شدید است مثلا بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ عصر از منزل خارج نشده و در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرید. چون اشعه ماورا بنفش در این ساعات بسیار شدید است. طوری برنامه ریزی کنیدکه کارهای خارج از محیط سرپوشیده را به ساعاتی غیر از این موکول نمایید.

به یاد داشته باشید که حتی در روزهای ابری هم که نور مستقیم خورشید نیست باید مراقب پوست خود باشید زیرا اشعه فرابنفش می‌تواند از لایه‌های ابر عبور کرده و باعث آفتاب سوختگی پوست شود ضمنا سطوحی مانند شن، برف، سیمان و آب، بازتاب دهنده نور خورشید هستند.

– در ساعات آفتابی روزبه دنبال سایه بگردید

زمانی که بیرون هستید برای جلوگیری از آفتاب سوختگی دقت داشته باشید که در سایه بایستید و در اماکن تفریحی مثل پیک نیک یا ساحل دریا سعی کنید چتر به همراه داشته باشید یا به هر طریق برای خود سایه‌بان درست کنید و به محض احساس سوزش و التهاب در سطح پوست و صورتی رنگ شدن آن خود را به مکانی سرپوشیده برسانید.

البته در آفتاب شدید تنها وجود سایه‌بان و چتر برای محافظت از پوست کافی نیست چون همانطور که گفتیم سطوح دیگر مثل زمین، شن و آسفالت نیز نور خورشید را به پوست‌تان منعکس می‌کنند و چتر فقط می‌تواند میزان تابش مستقیم نور خورشید بر روی پوست شما را کم کند. به همین خاطر توصیه می‌شود که حتی در سایه نیز از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.

– از لباس مناسب برای پوشش بدن استفاده نمایید

توجه به پوشش بدن و نوع لباس کار دیگری است که برای جلوگیری از آفتاب سوختگی می‌توانید انجام دهید. پوشیدن پیراهن آستین بلند و شلوار بلند می‌تواند از تابش مستقیم نور خورشید به پوست جلوگیری نماید. لباس‌های تیره و دارای بافت محکم هر چند باعث تشدید گرمای بدن می‌شوند اما نسبت به لباس های رنگ روشن، سد محافظتی بهتری برای پوست هستند.

نوعی لباس نیز از جنس UPF موجود است که می‌تواند بدن را در برابر تابش اشعه‌های خطرناک خورشید محافظت کند. ضمن اینکه همچنان استفاده از کرم ضد آفتاب در زیر این لباسها برای حفاظت بدن در برابر نور خورشید توصیه می‌شود. جدیدا در بسیاری از شوینده‌های لباس نیز فیلتر جاذب UV وجود دارد که می‌توان برای شستشوی لباس‌ها از آنها استفاده نمود.

– از کلاه لبه‌دار استفاده کنید

یک از راه‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی سر و صورت این است که در فضای باز از کلاهی استفاده کنید که مناسب آفتاب است و دارای لبه‌های بلند باشد که سایه آن روی صورت، پشت گردن و گوشها قرار بگیرد و جنس آن توری نباشد بلکه شامل بافتی فشرده، مانند کرباس بوده و نور خورشید را عبور ندهد.

– از عینک آفتابی استفاده نمایید

عینک‌های آفتابی که دارای عدسی‌ بزرگ بوده و تمام گوشه و کنار‌های چشم و اطراف پلک را بپوشاند می‌تواند از پوست حساس اطراف چشم در برابر تابش اشعه ماورا بنفش بهتر محافظت کند. ضمنا عینک‌های آفتابی که قابلیت حفاظت در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) را دارند استفاده کنید این نوع عینک‌ها خطر ابتلا به آب مروارید یا کدر شدن عدسی چشم را کاهش می‌دهد.

– از کرم ضد آفتاب استفاده کنید

استفاده از کرم ضد آفتاب هم در روزهای آفتابی و هم در روزهای ابری، در واقع یکی از بدیهی‌ترین روش‌های جلوگیری از آفتاب سوختگی است. درصد پوشانندگی کرم‌های ضد آفتاب با SPF نشان داده می‌شود. بهتر است که این کرم حداقل هر 2 ساعت یک بار تجدید شود. دقت داشته باشید که هر روز 15 الی 30 دقیقه پیش از حضور در آفتاب، کرم ضد آفتاب بزنید و حتی‌الامکان از محصولات با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید.

مقدار مناسب کرم ضد آفتاب مورد استفاده برای تاثیرگذاری بیشتر، 2 میلی‌گرم در هر سانتی‌متر مربع پوست است. این محصول مراقبتی با فیلترهای خاصی که دارد، به دو شکل اشعه UV را مهار می‌کند. یا اینکه با جذب نور آفتاب با مواد شیمیایی ضد آفتابی که دارد و یا با بازتاب آن، مانند آینه به کمک مواد معدنی که دارد در جلوگیری از آفتاب سوختگی موثر است.

می‌توانید برای مواقعی که شنا می‌کنید یا به دلیل تعریق، پوست‌تان خیس باشد از کرم‌های ضدآب استفاده نمایید. برخی از محصولات، طیف گسترده دارند وهر دو پرتو UVA و UVB را مهار می‌کنند. در ضمن باید مراقب پوست لب‌هایتان نیز باشید پوست لب‌ها هم حتی دچار آفتاب سوختگی می‌شود. بنابراین توجه داشته باشید که بالم لب مورد استفاده‌تان دارایSPF حداقل 30 باشد و تا زمانی که در معرض آفتاب هستید، چند بار تمدیدش کنید.

– نوع پوست خود را بشناسید

در ساعاتی که در معرض آفتاب شدید هستید در عین حالی که اقدامات جلوگیری از آفتاب سوختگی را بکارگرفته اید، پوست را به دقت بررسی کنید و در صورت بروز هرگونه علائم آفتاب سوختگی اقدام به مراقبت و درمان نمایید. در بسیاری از موارد دیده شده که آفتاب سوختگی‌های شدید با حالت تهوع، تب، لرز، اختلال در بینایی و تاول در قسمتهای مختلف بدن همراه است.

ملانین‌ها، رنگدانه‌هایی هستند که از پوست در برابر آفتاب دفاع می‌کنند به همین خاطر در افرادی که پوست تیره‌تر و در نتیجه ملانین بیشتری داشته و مقاومت بیشتری در مواجهه با آفتاب سوختگی دارند. پوست‌های روشن‌تر بخصوص پوست کودکان حساس‌تر است و بیشتر مستعد آفتاب سوختگی می‌باشد و باید تمهیدات بیشتری برای جلوگیری از آفتاب سوختگی در نظر گرفته شود.

– عدد شاخص اشعه فرابنفش را بررسی کنید

برای پیش بینی و جلوگیری از آفتاب سوختگی در یک روز و منطقه‌ جغرافیایی خاص بر اساس شرایط آب و هوایی، چیزی به نام شاخص فرابنفش (UV)، طراحی شده است. در این شاخص اعدادی اعلام می‌شود که نشان‌دهنده میزان تابش نور فرابنفش را در مقیاس صفر تا +11 نمایش می‌دهد. عدد صفر بیانگر خطر کم، و عدد 10 نشان دهنده‌ خطر بسیار بالاست. اما عدد +11 نشانگر بیشترین احتمال خطر آفتاب سوختگی است.

– مراقب بیماران زمینه‌ای و تداخل دارویی باشید

عواملی مثل سلامت کلی بدن و سن در فرایند آفتاب سوختگی تاثیرگذار هستند. سبک زندگی و بیماری‌های زمینه‌ای گاها موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند و این امر در سرعت التیام آفتاب سوختگی اثرگذار است مانند بیماریهای شریانی، دیابت، سوء تغذیه، چاقی، استرس مزمن، گردش ضعیف خون و سرکوب سیستم ایمنی.

در خیلی از موارد برای مصرف همزمان داروها باید با پزشک مشورت کنید زیرا داروهایی وجود دارند که حساسیت پوست نسبت به آفتاب را افزایش می‌دهند و برای جلوگیری از آفتاب سوختگی لازم است در مصرف آنها دقت شود. محصولاتی مانند لایه بردار، ضد چروک‌، ضد جوش‌های قوی، اسکراب‌ها را قبل از بیرون رفتن از منزل استفاده نکنید چون ممکن است التهاب و سوزش ناشی از آفتاب سوختگی را تشدید کنند.

– برای برنزه کردن حمام آفتاب نگیرید

برنزه کردن یعنی افزایش تولید ملانین در پوست اما برنزه کردن پوست در فضای باز با آفتاب، در بلندمدت موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان و پیری پوست می‌گردد. اما برای برنزه کردن پوست با سولاریوم، با تابانیدن نور فرابنفش مصنوعی در محدوده UVA به بدن اقدام به برنزه کردن پوست می‌نمایند و طیف UVB را که منجر به آسیب DNA پوست می‌شود را حذف می‌کنند و بدین ترتیب محافظت اندکی ایجاد خواهد گردید.

هر چند که تصور می‌شود برای جلوگیری از آفتاب سوختگی برنزه شدن بدون نور آفتاب کم خطر است، اما در این روش نیز اگر روی تخت سولاریوم از عینک محافظ استفاده نشود، اشعه‌ آن منجر به آب مروارید و ملانومای چشم خواهد شد. در حال حاضر، کم‌ریسک‌ترین روش برنزه کردن، استفاده از انواع محصولات برنزه کننده طبیعی و بی‌خطر مانند لوسیون‌ها، ژل‌ها و اسپری‌ها می‌باشد هرچند که رنگ آنها موقتی بوده و دوام کمی دارد.

جمع بندی و نتیجه گیری:

علت آفتاب سوختگی قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید است. برای جلوگیری از آفتاب سوختگی روشهایی وجود دارد که در این مقاله ذکر شد اما هیچ معجزه‌ای نمی‌تواند به سرعت برق، آفتاب سوختگی را درمان کند و در صورت ابتلا به آن مجبور به تحمل درد و رنج ناشی از سوزش و التهاب پوست خواهیم بود و بسته به درجه و شدت آن بین چند روز تا چند هفته درمانش طول می‌کشد.

هرچند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید برای مدتی کوتاه برای تولید ویتامین D در بدن لازم است، اما نظر متخصصان این‌ است که قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون محافظت می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. برای جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده از انواع کرم و سرم ضدآفتاب برای محافظت از پوست، چه در روزهای آفتابی و چه روزهای ابری توصیه می‌گردد.